Bouworganisatievorm

Verdiep u in de verschillende bouworganisatievormen.

Er zijn drie bouworganisatievormen die veelvuldig gebruikt worden namelijk:

1. Traditioneel:

Het belangrijkste kenmerk binnen deze vorm is de scheiding tussen ontwerp en uitvoering. Ontwerpende partijen zijn onafhankelijk van de uitvoerende partijen. Er is een contractuele relatie tussen opdrachtgever en ontwerper/adviseur. Daarnaast heeft de opdrachtgever een contractuele relatie met de bouwer. Het ontwerp wordt volgens het PvE uitgewerkt. Na goedkeuring worden bestek en tekeningen gemaakt. De opdrachtgever gaat hierna prijsopgaven aanvragen. Vaak wordt het werk aan de laagste bieder gegund. De uitvoeringsverantwoordelijkheid ligt hierna bij de hoofdaannemer.

2. Bouwteam:

Deze vorm wijkt op een aantal punten af van het traditionele model. Bij het bouwteam wordt de aannemer reeds bij de uitwerking van het ontwerp betrokken. Hierdoor kan de aannemer uitvoeringsdeskundigheid inbrengen. Tevens kan in overleg met andere leden van het bouwteam overlegd worden voor alternatieven en bezuinigingsvoorstellen. Bij toetreding van de aannemer is het vaak nog niet mogelijk afspraken te maken over een vaste aanneemsom. Vaak worden er eenheidsprijzen overeengekomen voor veelgebruikte materialen en lonen. Ook worden er dan opslagpercentages voor winst, risico en algemene kosten gemaakt. Hierbij is het mogelijk een afspraak te maken over het prijsplafond. Door het houden van deze kostendiscussie in een vroeg stadium zal deze snel zijn afgerond. Hierna kunnen de betrokkenen zich gaan richten op de kwaliteit. Het bouwteam duurt voort tot en met de uitwerking van het bestek en een voor alle partijen bevredigend akkoord qua inhoud, kwaliteit en prijs. Na dit akkoord zijn de verhoudingen weer conform het traditionele model.
Varianten zijn Design & Build (de aannemer krijgt opdracht voor het ontwerp en de realisatie) en Engineering & Build (de aannemer krijgt opdracht voor de uitwerking van het Voorlopig Ontwerp en de realisatie).

3. Geïntegreerd:

Bij een geïntegreerd contract worden de verschillende disciplines die in het bouwproces werkzaam zijn bijeengebracht (hoofdaannemer, interne architect, eventuele adviseur en financier). Later contracteren zij weer architect, adviseurs, onderaannemers en leveranciers. De verantwoordelijkheid voor ontwerp en uitvoering ligt bij één opdrachtnemer. Er is een scala aan nieuwe samenwerkingsvormen in de bouw, met een woud aan bijbehorende terminologie: geïntegreerde contracten, allianties en PPS. Om de toegankelijkheid te vergroten, hieronder een ordening van termen op basis van de belangrijkste kenmerken van deze nieuwe samenwerkingsvormen.

Vergelijking op hoofdlijnen van de vormen van bouworganisatie:

• Zorg dat uitvoerende partijen op de juiste momenten en met een goede “uitvraag” worden betrokken.
  De gewenste bouworganisatievorm wordt vooral bepaald door de wijze waarop de opdrachtgever zijn risico’s wil beheersen. Een monument kent specifieke risico’s waarmee deze markt zich onderscheidt. Het feit dat een monument een geschiedenis heeft, onbekende materialen en materiaaltoepassingen in zich kan dragen, men niet alles vooraf kan zien (letterlijk) betekent dat er verrassingen kunnen optreden in het proces. Daarnaast zijn veelal materiaaltoepassingen en bouwtechnieken aan de orde die slechts door een beperkt aantal experts/vaklui beheerst worden. Dit vraagt nogal eens om innovatieve methoden van werken om het monumentale te kunnen behouden.
• Kies als opdrachtgever voor een organisatievorm waarbij iedere partij zijn sterke punten kan inbrengen.
  Een opdrachtgever wil liefst kiezen voor een vertrouwde relatie gebaseerd op eigen ervaring of via derden, voor kwaliteit en ten slotte pas voor de prijs. Een dergelijke, enkelvoudige keuze, is tegenwoordig voor veel organisaties echter niet mogelijk. Vanwege eisen (Europees aanbesteden) of interne inkooprichtlijnen is een één-op-één relatie niet altijd toegestaan. Daarnaast zijn er ook opdrachtgevers die bewust concurrentie zoeken bij het op de markt brengen van een project. Er zijn er echter ook die dat bewust niet doen en één-op-één aanbesteden en zich door deskundigen laten bijstaan in het onderhandelings/contracteringsproces. Naarmate de complexiteit van het te realiseren project toeneemt, er veel omgevingsonzekerheden bestaan en er veel actoren bij het project betrokken zijn, ligt het minder voor de hand om te opteren voor de traditionele bouworganisatievormen.
• Betrek in een vroeger stadium van het aanbestedingsproces architecten, vastgoedeconomen en andere marktpartijen bij de voorbereiding.
  Met name bij complexe projecten, zoals bij monumenten, kan het wenselijk zijn om marktpartijen in een vroeger stadium bij het ontwerpproces te betrekken. Zij kunnen vanuit hun ervaring en expertise een bijdrage leveren aan het inzichtelijk maken en beheersen van bepaalde procesrisico’s. Door vervolgens de beheersing hiervan te beleggen bij één contractpartij kunnen coördinatie- en afstemmingsproblemen sterk afnemen en het risico op budget- en tijdsoverschrijding worden beperkt.
• Borg dat bij de bouworganisatievorm alle beheersaspecten voldoende aan bod komen: Geld, Tijd, Kwaliteit, Organisatie, Informatie, Scope en Risico’s.
  Discrepanties in het ontwerp of de contractdocumenten zullen tijdens de uitvoering direct invloed hebben op deze beheersfactoren. Door partijen eerder te betrekken en vervolgens te laten verklaren dat de contractdocumenten geen aanleiding geven tot kwalitatieve, planningstechnische en kostentechnische problemen tijdens de realisatie van het werk wordt dit risico beter beheersbaar.
• Lees verder voor meer gedetailleerde informatie over de verschillende organisatievormen in de leidraad aanbesteden.